Μαξιμ Γκόρκι [1868-1936]

Χρονοβιογραφία

1868: Γεννιέται ο Μαξίμ Γκόρκι, στο χωριό Νίζνι Νόβγκοροντ από φτωχούς γονείς. Το πραγματικό του όνομα είναι Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέτσκοφ.
1873: Πεθαίνει ο πατέρας του. Η μητέρα του θα ξαναπαντρευτεί κι ο Μαξίμ θα μείνει με τον παππού και τη γιαγιά του. Η ιστορίες, τα παραμύθια και η τρυφερή παρουσία της άσκησαν μεγάλη επίδραση πάνω του.
1877: Αναγκάζεται από τη φτώχια να φύγει απ΄το σπίτι σε ηλικία μόλις 9 ετών και να αναζητήσει μόνος του την τύχη του. Δοκιμάζει διάφορα επαγγέλματα: βοηθός υποδηματοποιού, αγιογράφου, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος στην Οδησσό, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης στα χωράφια. Ρακένδυτος και πεινασμένος γυρνάει όλη τη Ρωσία, γνωρίζει τους ανθρώπους και τη δυστυχία τους.
1887: Με ένα παλιό πιστόλι πυροβολείται στο στήθος. Η σφαίρα θα μείνει στα πνευμόνια του σαράντα ολόκληρα χρόνια.
1892: Παρά τις αντιξοότητες αρχίζει να εκδηλώνεται η αγάπη του στη λογοτεχνία. Αρχίζει να γράφει πρώτα για βιοποριστικούς λόγους, επιφυλλίδες σ’ επαρχιακές εφημερίδες.
1895: Γνωριμία με τον γνωστό συγγραφέα Κορολιένκο, που του δημοσιεύει στο περιοδικό του το διήγημα "Τσελκάς" που προκαλεί ενδιαφέρον.
1899: Οι τυπωμένες συλλογές των διηγημάτων του γνωρίζουν καταπληκτική επιτυχία. Ο Γκόρκι γίνεται γνωστός σε όλη την Ευρώπη.
1902: Η Ακαδημία τον εκλέγει μέλος της. Λίγες μέρας μετά ο Τσάρος ακυρώνει την εκλογή του, με αποτέλεσμα ο Τσέχωφ και ο Κορολιένκο να παραιτηθούν.
1905: Αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού "Νέα Ζωή" κι αγωνίζεται για την επανάσταση. Συλλαμβάνεται και κλείνεται στο φρούριο Πετροπαβλόφσκ. Λογοτέχνες απ’ όλον το κόσμο κάνουν έκληση για τη σωτηρία του.
1913: Συμμετέχει στη μεγάλη επανάσταση του ’17
1921: Άρρωστος από παλιά φυματίωση κι αφού διαφώνησε με τους αρχηγούς του κόμματος για τις μεθόδους τους, φεύγει για το Κάπρι.
1928: Επιστρέφει στη Ρωσία.
1936: Πεθαίνει.

Εργογραφία

Θέατρο

1900-1906: "Οι Μικροαστοί", "Στο Βυθό", "Οι παραθεριστές", "τα Παιδιά του Ηλίου", "Οι Βάρβαροι", "Οι εχθροί".
1908-1917: "Οι τελευταίοι", "Παράξενοι Άνθρωποι", "Οι Ζίκωφ", "Ο Γιάκοφ Μπογκομόλωφ".
1931-1936: "Ο Σόμοφ και οι Άλλοι", "Ο Εγκόρ Μπουλιτσιώφ και οι Άλλοι", "Ο Ντοστιγκάγιεφ και οι Άλλοι", "Η Βάσια Ζελεζνόβα"

Πεζογραφία:

"Τσελκάς", "Οικογένεια Ορλόφ", "Θωμάς Γκορντέγιεφ", "Οι τρεις", "Η Μάνα", "Η Εξομολόγηση", "Οι συνεντεύξεις μου", "Στην Αμερική", "Το καλοκαίρι", "Η Πολιτεία Οκούροκ", "Ο Βίος του Ματθαίου Κοζεμιάκιν", "Ιταλικά Παραμύθια", "Τα παιδικά χρόνια", "Τα Πανεπιστημιακά μου χρόνια", "Ρωσία", "Ρωσικά Παραμύθια", "Η επιχείρηση του Αρτάμοφ", "Η ζωή του Κλιμ Σάμγιν", "Στη χώρα των Σοβιέτ"

Εργοκριτική

Ο Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέτσκοφ, που προτίμησε το όνομα Γκόρκι δηλαδή Πικρός, είναι ένας από τους μεγαλύτερους ρώσους συγγραφείς. Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, περιπλανήθηκε στη ρωσική γη αναζητώντας δουλειά κι εργαζόταν όπου έβρισκε. Εκεί γνώρισε τους φτωχούς εργάτες, τους μουζίκους, τους αλήτες με τη γνήσια και λεβέντικη καρδιά, όλους τους κατατρεγμένους που για αιώνες δούλευαν για τους άρχοντες μέσα στις στέππες και τα ποτάμια. Η αθλιότητα, η φτώχια κι ο ανθρώπινος πόνος δεν του είναι ξένα.
Μέσα στις μεγάλες αλλαγές που τότε ετοιμάζονταν στη Ρωσία, ο Γκόρκι ενώνεται με τους επαναστάτες και ρίχνεται στον αγώνα με όπλο την πένα του. Οι οραματισμοί του είναι οραματισμοί κάθε καταπιεσμένου ρώσου κι η πνοή του έργου του είναι το επαναστατικό φύσημα που έχει συνεπάρει το λαό.
Κεντρικός άξονας του έργου του είναι ο άνθρωπος σα λειτουργικό μέλος της ομάδας, με την κοινή ψυχή και τα κοινά ιδανικά. "Αφεντικό είναι όποιος δουλεύει" θα πει στους "Μικροαστούς" και τα λόγια του θα πέσουν σαν σύνθημα στο πλήθος. Κι η στάση του θα έρθει σε σύγκρουση με την άρχουσα τάξη και την ουσιαστικά αδιαμόρφωτη τάξη των μικροαστών. Σ’ αυτούς εξαπολύει επίθεση, όχι μόνο στους εμπόρους και τους υπαλλήλους μα και στους διανούμενους που δεν αγωνίζονται στο πλευρό του λαού. Και δεν διστάζει να τους φωνάξει κατά πρόσωπο: "Να τρώτε και να χορταίνεται, να έχετε τη ζέστη σας, να βιάζετε και να διαφθείρετε τις γυναίκες, κάνοντας τάχα πως τις αγαπάτε, η ησυχία σας, η ευκολία σας, η γωνίτσα σας-να την όλη κι όλη η ευτυχία σας."
Πολλοί αμφισβήτησαν τη λογοτεχνική αξία των έργων του. Βρήκαν κουραστικές τις αφηγήσεις του ή στα θεατρικά του μιμήσεις του Τσέχωφ κι έλλειψη υψηλής δραματικότητας. Όσο κι αν μπορούμε να διαπιστώσουμε τούτα τα στοιχεία σε μερικά έργα του, δε μπορούμε να παραβλέψουμε τη γενικότερη αξία τους. Ο Γκόρκι είναι ο μοναδικός ρώσος συγγραφέας που με τόση ανθρωπιά στράφηκε στην ψυχολογία του ρώσου εργάτη και παρακολούθησε την πορεία του.

Σχετικά αποσπάσματα

Νιλ: Τα δικαιώματα δεν τα δίνουν, τα δικαιώματα[...] τα παίρνουν [...] Ο άνθρωπος πρέπει ν’ αγωνιστεί ο ίδιος για τα δικαιώματά του αν δεν θέλει να λιώσει κάτω από το βάρος των υποχρεώσεων...
[Απόσπασμα: Μικροαστοί του Γκόρκι]
...δε μας δείχνει μονάχα σε τί ο ρωσικός λαός είναι Ρωσικός, αλλά προ παντός σε τι είναι λαός, τι μέρος αποτελεί, του μοναδικού λαού του δυστυχισμένου και καταπιεζομένου, του παγκόσμου προλεταριάτου.
[Στέφαν Τσβάιχ. Μελέτημα για τον Γκόρκι]
...χωρίς παραπανίσιο οπτιμισμό μέσα στο θρίαμβο, δυνατός την ώρα του κινδύνου και χωρίς περηφάνεια στην επιτυχία, έμπασε τους ανθρώπους μέσα στο έργο του τον ένα κοντά στον άλλο μέχρις ότου να σχηματίσουν μια στρατιά, ένα μπλοκ, μιαν εικόνα του αιώνιου λαού, αυτή την πρώτη ύλη κάθε δημιουργίας και κάθε δημιουργικής δύναμης.
[Στέφαν Τσβάιχ. Μελέτημα για τον Γκόρκι]

Η Αλίκη στη χώρα του Θεάτρου

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου